Nowe rozporządzenie w obronie lasów
29 czerwca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115, znane jako EUDR – EU Deforestation Regulation. Jego celem jest ograniczenie wprowadzania na rynek unijny i wywozu z UE produktów przyczyniających się do wylesiania i degradacji lasów.
Przepisy zaczną obowiązywać:
- od 30 grudnia 2025 r. – w przypadku dużych i średnich przedsiębiorstw,
- od 30 czerwca 2026 r. – w przypadku mikro i małych firm.
Jakie produkty obejmuje regulacja?
EUDR dotyczy szerokiej gamy towarów, których produkcja wiąże się z wycinką lasów:
- rolnych – bydła, soi, kawy, kakao, oleju palmowego,
- drzewnych – drewna, mebli, papieru, sklejek, płyt wiórowych i pilśniowych,
- innych – kauczuku, skór, nici, sznurków, opon, przemysłowych alkoholi tłuszczowych.
Żaden z tych produktów nie będzie mógł być wprowadzony do obrotu w UE, jeśli powstał kosztem wylesienia, został wyprodukowany niezgodnie z prawem kraju pochodzenia, nie posiada oświadczenia o należytej staranności (DDS).
System należytej staranności i kontrole
Operatorzy i handlowcy będą musieli przed wprowadzeniem towaru na rynek lub jego eksportem złożyć oświadczenie DDS w Systemie Informacyjnym EUDR, który działa od grudnia 2024 r.
Każde państwo członkowskie jest zobowiązane do wyznaczenia właściwych organów kontrolnych. To one będą oceniać, czy produkty rzeczywiście spełniają wymogi rozporządzenia.
Opinie polskiego sektora mięsnego
Według Witolda Choińskiego, prezesa Związku Polskie Mięso, rozporządzenie EUDR w obecnym kształcie jest przykładem nadmiernie restrykcyjnych regulacji, które nie uwzględniają realiów funkcjonowania unijnego i polskiego sektora mięsnego. Nakłada ono na producentów i eksporterów nieproporcjonalne obowiązki biurokratyczne, zwiększając koszty i utrudniając konkurencyjność na rynkach światowych. Zamiast skutecznie wspierać ochronę środowiska, rozporządzenie grozi ograniczeniem eksportu oraz utratą miejsc pracy w branży. Apelujemy o wprowadzenie zmian, które pozwolą pogodzić cele klimatyczne z realiami gospodarki i handlem międzynarodowym.
Polski sektor mięsny ostrzega, że EUDR może sparaliżować handel bydłem i wołowiną. – „Zakłady mięsne skupujące bydło zwracają uwagę na specyfikę sektora wołowiny, polegającą na dużym rozproszeniu dostawców. Jedna rzeźnia może mieć nawet kilkadziesiąt tysięcy rolników, od których odbiera zwierzęta. Zebranie od każdego z nich wymaganej dokumentacji w celu spełnienia wymogów EUDR jest praktycznie niewykonalne bez wsparcia systemowego” – podkreśla Jerzy Wierzbicki, prezes Polskiego Zrzeszenia Producentów Bydła Mięsnego, ekspert Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych (FBZPR).
Dlaczego to ważne?
UE jest jednym z największych konsumentów towarów związanych z wylesianiem – jak kawa, olej palmowy, kakao czy drewno. Rozporządzenie ma zmniejszyć europejski ślad środowiskowy i przyczynić się do ochrony światowych lasów.
Według szacunków nowe przepisy mogą ograniczyć emisję dwutlenku węgla nawet o 32 mln ton rocznie, a także zahamować utratę bioróżnorodności.
Dodatkowe działania UE
Aby ułatwić wdrożenie regulacji, Unia wprowadziła uproszczenia, m.in.: możliwość składania zbiorczych oświadczeń rocznych zamiast dla każdej dostawy, składanie oświadczeń przez upoważnionych przedstawicieli w imieniu grup spółek, korzystanie z już istniejących deklaracji przy ponownym imporcie.
Powstało także Obserwatorium UE ds. wylesiania i degradacji lasów, które udostępnia dane satelitarne i mapy zmian w zalesieniu. Z kolei Inicjatywa Team Europe wspiera finansowo kraje partnerskie w przechodzeniu na zrównoważone łańcuchy wartości.
Ostateczne decyzje w sprawie szczegółów rozporządzenia należą do komisarz ds. środowiska Jessiki Roswall. Możliwe korekty mogą zostać włączone do pakietu uproszczeń dla rolników i leśników, który Komisja Europejska planuje zaprezentować jesienią 2025 r.
Brak gotowości państw członkowskich
Podczas spotkania organizacji Copa–Cogeca, UECBV i Europejskiego Okrągłego Stołu Zrównoważonej Wołowiny (ERBS) w Brukseli ostrzegano, że Polska, Malta i Grecja wciąż nie powołały organów odpowiedzialnych za wdrożenie regulacji. To oznacza, że od 30 grudnia 2025 r. grożą poważne zakłócenia w obrocie bydłem i mięsem wołowym.
Opracowane przez IBIMS Green na podstawie informacji z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i z Komisji Europejskiej.