Samorząd rolniczy: opłaty za rekontrole to podwójne obciążenie dla gospodarstw
Krajowa Rada Izb Rolniczych wystąpiła do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskiem o zniesienie obowiązku ponoszenia przez rolników opłat za ponowne kontrole, tzw. rekontrole, przeprowadzane przez Inspekcję Weterynaryjną. W piśmie skierowanym do ministra Stefana Krajewskiego samorząd rolniczy wskazał, że pobieranie takich opłat stanowi dla wielu gospodarstw nadmierne obciążenie finansowe. Jak podkreślono, rolnicy już po pierwszej kontroli muszą ponosić koszty związane z usunięciem uchybień i dostosowaniem gospodarstwa do wymogów prawa, a dodatkowe obciążanie ich kosztami ponownej weryfikacji przez służby weterynaryjne w praktyce oznacza podwójne sankcjonowanie.
KRIR argumentowała, że rekontrole są elementem nadzoru państwowego nad bezpieczeństwem produkcji rolnej i zdrowiem zwierząt, dlatego ich finansowanie powinno pochodzić ze środków publicznych, a nie z kieszeni rolników. Zdaniem samorządu, koszty czynności kontrolnych wykonywanych przez Inspekcję Weterynaryjną powinny być traktowane jako część realizacji ustawowych zadań państwa, a nie jako dodatkowe opłaty nakładane na producentów rolnych.
Resort rolnictwa: obowiązek wynika z przepisów unijnych
W odpowiedzi na pismo KRIR z 26 września 2025 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pismem z 7 października, wyjaśniło, że obowiązek pobierania przez właściwe organy państw członkowskich opłat za przeprowadzenie ponownych kontroli urzędowych wynika bezpośrednio z przepisów unijnych – konkretnie z art. 79 ust. 2 lit. c rozporządzenia (UE) 2017/625. Zgodnie z tym przepisem organy kontrolne są zobowiązane do pobierania opłat lub należności w celu odzyskania kosztów poniesionych w związku z dodatkowymi kontrolami, które nie były wcześniej planowane, a stały się konieczne z powodu wykrycia niezgodności podczas kontroli pierwotnej. Jak wyjaśnia resort, takie kontrole obejmują nie tylko gospodarstwa rolne, lecz także inne podmioty prowadzące działalność nadzorowaną. Ministerstwo wskazało również, że rodzaje kosztów objętych obowiązkiem odzyskania zostały określone w art. 81 tego samego rozporządzenia.
W Polsce wysokość opłat za takie kontrole została ustalona w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie stawek opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną. Stawki zawarte w tym akcie prawym, jak podkreślono w odpowiedzi MRiRW, zostały określone zgodnie z wymogami unijnymi i mają na celu jedynie pokrycie rzeczywistych kosztów przeprowadzanych działań kontrolnych.
Brak możliwości odstąpienia od pobierania opłat
Resort rolnictwa wyjaśnił, że ani nałożenia obowiązku wykonania zaleceń pokontrolnych, ani obowiązku uiszczenia opłaty za ponowną kontrolę nie można uznać za sankcję czy karę dla rolnika. Celem tych działań jest doprowadzenie działalności do zgodności z przepisami, a nie ukaranie kontrolowanego podmiotu. Opłaty mają pokryć koszty dodatkowych czynności kontrolnych, które pojawiły się w wyniku wcześniejszego naruszenia przepisów.
Jak zaznaczono w piśmie ministerstwa, prawo Unii Europejskiej nie przewiduje możliwości odstąpienia przez państwa członkowskie od pobierania tych opłat. W związku z tym nie jest możliwe wprowadzenie w polskim porządku prawnym przepisów, które całkowicie zwalniałyby rolników z obowiązku ich ponoszenia.
Choć odpowiedź MRiRW nie pozostawia wątpliwości co do braku podstaw prawnych do rezygnacji z opłat, sprawa zwróciła uwagę na potrzebę przeglądu systemu finansowania kontroli weterynaryjnych i szerszej dyskusji o równowadze pomiędzy obowiązkami nadzoru państwowego a kosztami ponoszonymi przez rolników.
Samorząd rolniczy zapowiada, że będzie nadal zabiegał o rozwiązania bardziej przyjazne gospodarstwom, w tym o możliwość wprowadzenia ulg lub mechanizmów kompensacyjnych dla mniejszych producentów.
Opracowano przez IBIMS Green na podstawie informacji z Krajowej Rady Izb Rolniczych.