Komisja Europejska zatwierdziła umowę handlową z państwami Mercosuru – Brazylią, Argentyną, Paragwajem i Urugwajem. Decyzję ogłosili komisarz ds. handlu Marosz Szefczovicz oraz szefowa unijnej dyplomacji Kaja Kallas. Dokument pierwotnie uzgodniono w grudniu 2024 roku w Montevideo, a jego doprecyzowanie trwało przez kilka miesięcy.
Szefowa KE Ursula von der Leyen podkreśliła, że porozumienie przyniesie korzyści gospodarce UE:
– Przedsiębiorstwa z UE oraz unijny sektor rolno-spożywczy natychmiast odczują korzyści z niższych ceł i niższych kosztów, co przyczyni się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy – powiedziała.
Hamulec bezpieczeństwa i rekompensaty
Kluczową kwestią były mechanizmy ochronne dla rolników. Na wniosek kilku komisarzy, w tym Polaka Piotra Serafina i Francuza Stéphane’a Séjourné, KE zobowiązała się do wprowadzenia tzw. hamulca bezpieczeństwa, który umożliwi ograniczenie napływu wrażliwych produktów rolnych, jeśli ich import zagrozi stabilności rynku.
Mechanizm obejmuje monitorowanie rynku, publikowanie raportów co sześć miesięcy oraz możliwość uruchomienia rekompensat dla producentów z funduszu rolnego (6,3 mld euro w budżecie po 2027 roku). Dodatkowo kontyngenty ilościowe mają zabezpieczać rynek przed nadmiernym napływem towarów.
Przykładem jest wołowina – obniżone cło dotyczy 99 tys. ton rocznie, co stanowi zaledwie 1,5 proc. całkowitego spożycia w UE. Podobnie ograniczona jest ilość drobiu – 1,3 proc. rocznego spożycia unijnego.
Polski punkt widzenia
Polska w swoich oficjalnych komunikatach wskazywała, że nie poprze umowy w obecnym kształcie.
Minister rolnictwa Stefan Krajewski podkreślił przed wylotem do Brukseli, gdzie 4 września spotka się z komisarzem ds. rolnictwa Christophe Hansenem:
– Od początku wyrażamy sprzeciw wobec zapisów tej umowy, bo są one szkodliwe dla polskich rolników. To realne zagrożenie dla równych warunków konkurencji, co wszystkim europejskim rolnikom utrudni dostęp do rynków zbytu. (…) Polska będzie głosować przeciw tej umowie – co wyraźnie potwierdził w ubiegłym tygodniu minister Radosław Sikorski.
– Na różnych frontach walczymy nadal o mniejszość blokującą dla tej umowy i dziś najważniejsze jest, aby w momencie głosowania dysponować wystarczającą liczbą głosów. (…) Bronimy polskiego rolnika, ale też bronimy bezpieczeństwa żywności dla konsumentów w całej Europie – dodał Krajewski.
Minister ds. UE Adam Szłapka podczas konferencji prasowej w Warszawie podkreślił:
– Stanowisko Polski jest jasne – Polska jest przeciw i Polska będzie głosowała przeciw. Będziemy jeszcze rozmawiać z państwami członkowskimi tak, żeby ta umowa nie weszła w życie.
Kontekst wcześniejszych decyzji
Już 26 listopada 2024 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę, w której wyraziła sprzeciw wobec negocjacji umowy w obszarze rolnictwa. Polska sprzeciwiła się m.in. zwiększeniu kontyngentów taryfowych na mięso drobiowe i wezwała KE do zapewnienia równych standardów środowiskowych i klimatycznych między UE a Mercosurem.
W uchwale Sejmu z 25 lipca 2025 r. posłowie zwrócili uwagę, że projekt porozumienia nie gwarantuje wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa produktów rolnych oraz wyrazili poparcie dla działań rządu mających na celu ochronę krajowego rolnictwa.
Francja i pozostałe państwa
Francja od początku była aktywna w kwestii zapisów ochronnych. Dyplomaci unijni wskazują, że Paryż może uznać wprowadzone mechanizmy za wystarczające, aby zabezpieczyć interesy swoich producentów.
Jak powiedział anonimowy dyplomata RMF FM: – To duża ochrona dla unijnych rolników.
Wspólne stanowiska z lipca
7 lipca francuskie MSZ opublikowało wspólne oświadczenie z Polską, Włochami i Rumunią, w którym podkreślano potrzebę zapisania w umowie klauzuli ochronnej dla produktów wrażliwych. W komunikacie stwierdzono:
– Pan Benjamin Haddad i pan Adam Szłapka podzielają opinię, że konieczne jest wprowadzenie do umowy specjalnej klauzuli ochronnej dotyczącej produktów wrażliwych w rolnictwie.
Wspólna polityka rolna po 2027 roku
Podczas wizyty w Brukseli minister rolnictwa Stefan Krajewski zapowiedział, że rozmowy z komisarzem ds. rolnictwa Christophe’em Hansenem będą dotyczyć także przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej.
– W przyszłej perspektywie proponowana jest nowa filozofia myślenia o mechanizmach finansowania rolnictwa. (…) To oznacza inną niż dotychczas rolę Komisji, ale przede wszystkim inne – większe – aktywności na poziomie planów krajowych – podkreślił Krajewski
Nowe możliwości dla Polski
KE zaznacza, że porozumienie otwiera również nowe rynki zbytu dla Polski, m.in. dla alkoholu, czekolady, cukierków, mleka w proszku czy serów. Dwa polskie oznaczenia geograficzne – polska wódka i żubrówka – będą chronione w krajach Mercosuru, co uniemożliwi ich podrabianie.
Opracowane przez IBIMS Green na podstawie informacji z Serwisu Rzeczypospolitej Polskiej, RMF24, Polskiej Agencji Prasowej, Dziennika Urzędowego RP.