Podczas gdy państwa członkowskie konsekwentnie opracowują szczegóły przyszłego budżetu Unii na lata 2028–2034, w Parlamencie Europejskim narasta opór wobec propozycji Komisji. W tle toczy się walka o wpływy, fundusze i kształt unijnej polityki rolnej oraz regionalnej.
Parlament w impasie, rządy idą naprzód
Dyskusje nad nowymi ramami finansowymi UE wchodzą w decydującą fazę. Choć Komisja Europejska przedstawiła w lipcu wstępny plan budżetu na lata 2028–2034, w Parlamencie Europejskim nadal brak porozumienia. Deputowani sprzeciwiają się połączeniu środków na Wspólną Politykę Rolną i politykę spójności w krajowe plany, które miałyby być uzgadniane bezpośrednio między rządami państw członkowskich a Brukselą.
Cztery filary budżetu i wsparcie dla europejskiego rolnictwa
Projekt budżetu zakłada uproszczenie finansów i koncentrację wydatków wokół czterech obszarów. Kluczową zmianą ma być połączenie środków na WPR i politykę spójności w jeden pakiet, co – według Komisji – pozwoli lepiej koordynować inwestycje krajowe i efektywniej wykorzystywać fundusze, zwłaszcza na obszarach wiejskich.
Przewidziano też utworzenie Europejskiego Funduszu na rzecz Konkurencyjności tzw. megafunduszu o wartości 234 mld euro, który ma wspierać modernizację gospodarki, rozwój zielonych technologii, rolnictwa i przemysłu zrównoważonego oraz finansować badania, infrastrukturę i energię jądrową.
Bogatsi kontra biedniejsi – spór o dostęp do funduszy
Spór dotyczy podziału środków z funduszu konkurencyjności i programu Horyzont Europa (175 mld euro). Bogatsze kraje chcą wyboru projektów według kryteriów merytorycznych, a słabsze – „równowagi geograficznej”.
Dokument dopuszcza też wyjątkowe odstępstwa od zasad pomocy publicznej, pozwalając państwom subsydiować wybrane sektory, co budzi dalsze kontrowersje.
Harmonogram i kolejne kroki
Posiedzenie Rady UE ds. Ogólnych rozpoczęło prace nad projektem budżetu, a kolejna runda negocjacji dotycząca krajowych planów finansowych odbędzie się 17 listopada. Dokument trafi następnie do „pakietu negocjacyjnego” Rady UE, który stanie się podstawą rozmów podczas szczytów Rady Europejskiej. Kwestie takie jak podział środków i elastyczność budżetu wobec inflacji rozstrzygną przywódcy państw członkowskich.
Duńska prezydencja chce zakończyć prace nad schematem negocjacyjnym do grudnia 2025 roku, a ostateczne porozumienie budżetowe ma zostać osiągnięte do końca 2026 roku.
Nowy budżet – test jedności Unii
Debata nad budżetem ujawnia podziały między bogatszymi i biedniejszymi krajami, Parlamentem a Radą oraz zwolennikami centralizacji i większej roli państw narodowych. Choć wszyscy zgadzają się co do potrzeby efektywniejszej struktury finansowej, różnice mogą długo blokować kompromis. To nie tylko negocjacje budżetowe, lecz także test jedności UE w czasach narastających napięć politycznych i gospodarczych.
Opracowano przez IBIMS Green na podstawie informacji z euractive.com