Do Sejmu trafił poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, którego celem jest usprawnienie procedury sporządzania planów ogólnych gmin. Projekt ma ułatwić samorządom realizację obowiązków wynikających z reformy systemu planowania przestrzennego, wprowadzonej ustawą z 7 lipca 2023 r.
Przypomnijmy, że 24 września 2023 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1688, z późn. zm.), która zapoczątkowała szeroką reformę systemu planowania przestrzennego. Gminy zostały zobowiązane do przygotowania nowych dokumentów – planów ogólnych, które obejmą cały obszar gminy i będą miały formę cyfrową.
Zgodnie z przepisami przejściowymi dotychczasowe studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego utracą moc najpóźniej 30 czerwca 2026 r.
Potrzeba zmian
W trakcie stosowania znowelizowanej ustawy pojawiły się liczne problemy praktyczne. Samorządy zgłaszały, że obowiązujące procedury są zbyt czasochłonne i utrudniają terminowe opracowanie planów ogólnych. Poselski projekt ustawy ma rozwiązać te problemy i uprościć proces planistyczny.
Opiniowanie zamiast uzgodnień
Najważniejsza propozycja zmian dotyczy zastąpienia obowiązku uzgadniania projektu planu ogólnego z właściwymi organami i instytucjami – obowiązkiem uzyskania jedynie opinii.
Autorzy projektu argumentują, że plan ogólny jest dokumentem o charakterze ramowym – nie określa ostatecznego przeznaczenia terenów, lecz wskazuje kierunki zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowe ustalenia są wprowadzane dopiero w planach miejscowych i decyzjach o warunkach zabudowy, które podlegają pełnej procedurze uzgodnień.
Zmiana ta wymaga dostosowania wielu przepisów w ustawach szczegółowych, m.in. Prawa wodnego, Prawa geologicznego i górniczego, ustawy o ochronie przyrody, Prawa lotniczego czy ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym.
Większa elastyczność planów miejscowych
Projekt przewiduje również zmianę zasad zgodności planów miejscowych z planami ogólnymi. Nie będzie już wymagane zachowanie zgodności w zakresie maksymalnego udziału powierzchni zabudowy, co pozwoli na większą elastyczność w kształtowaniu dokumentów planistycznych i ich dostosowanie do zmieniających się uwarunkowań lokalnych.
Zachowana zostanie natomiast zgodność w odniesieniu do maksymalnej intensywności zabudowy oraz minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej.
Projekt rozszerza także katalog wyjątków, w których nie trzeba będzie stosować wskaźnika minimalnej powierzchni biologicznie czynnej – m.in. dla niewielkich terenów infrastruktury technicznej, działek zabytkowych czy działek całkowicie zabudowanych.
Decyzje o warunkach zabudowy – czasowe wstrzymanie kar
W projekcie znalazł się również przepis epizodyczny zawieszający do 31 grudnia 2026 r. biegi terminów, których przekroczenie mogłoby skutkować nałożeniem kar za nieterminowe wydanie decyzji o warunkach zabudowy i lokalizacji inwestycji celu publicznego.
To reakcja na gwałtowny wzrost liczby wniosków o wydanie tzw. „wuzetek”. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2024 roku liczba takich decyzji wzrosła o 27% w skali kraju – z 141 tys. do ponad 180 tys., a w niektórych gminach nawet o ponad 100%. Samorządy, które równocześnie pracują nad planami ogólnymi, nie są w stanie zachować ustawowych terminów. Czasowe zawieszenie kar ma im umożliwić skupienie się na kluczowych zadaniach planistycznych.
Opracowano przez IBIMS Green na podstawie informacji Kancelarii Sejmu.