Zielone światło dla konkurencyjności. Rolnictwo UE wchodzi w etap realnych oszczędności
Porozumienie polityczne zawarte między Parlamentem Europejskim a Radą, przyjęte z wyraźną satysfakcją przez Komisję Europejską, otwiera drogę do najdalej idącego pakietu uproszczeń WPR od wielu lat. Celem jest odciążenie producentów rolnych od nadmiaru administracji, usprawnienie systemów płatności oraz zwiększenie konkurencyjności całego sektora. Współprawodawcy uzgodnili zestaw zasad wdrożenia, obejmujący lepsze uznawanie zróżnicowanych praktyk rolniczych, w tym produkcji ekologicznej, intensyfikację wsparcia dla mniejszych gospodarstw oraz większą elastyczność państw członkowskich w zarządzaniu planami strategicznymi.
Oszczędności liczone w miliardach
Podstawą porozumienia jest pakiet poprawek przedstawiony przez Komisję w maju. Zakłada on konkretne cięcia obciążeń kontrolnych i administracyjnych, a także uproszczone zasady dla gospodarstw ekologicznych. Reforma obejmuje również instrumenty kryzysowe, umożliwiające szybkie wypłaty dla aktywnych zawodowo rolników dotkniętych klęskami żywiołowymi czy ekstremami klimatycznymi. Według wyliczeń Komisji wdrożone zmiany mogą wygenerować ponad 1,6 mld euro rocznie oszczędności po stronie producentów i ponad 210 mln euro po stronie administracji krajowych.
Tabela 1. Szacowane oszczędności wynikające z pakietu uproszczeń WPR
| Pozycja | Wartość roczna |
| Oszczędności rolników | 1,58 mld euro |
| Oszczędności administracji krajowych | 210 mln euro |
| Oszczędności z cyfryzacji | 77 mln euro |
| Oszczędności z prostszych systemów dla małych gospodarstw | 1,46 mld euro |
| Oszczędności z wymogów rolno-środowiskowych | 23 mln euro |
Christophe Hansen, komisarz do spraw rolnictwa i żywności, podkreślił w oficjalnym komunikacie KE:
– Uproszczenie naszej polityki jest jednym z moich głównych priorytetów jako komisarza ds. rolnictwa i żywności. Rolnicy poświęcają zbyt dużo czasu na papierkową robotę, co kosztuje ich cenny czas i pieniądze. Nadszedł czas, aby ograniczyć biurokrację i pozwolić im skupić się na tym, co robią najlepiej: produkujemy naszą żywność. (…) Porozumienie to jest bezpośrednią odpowiedzią na apele o uproszczenie, które usłyszałem od rolników podczas moich wizyt w całej UE.
Uproszczenia dla małych gospodarstw i inwestycji
W ramach pakietu uproszczeń na 2025 rok Komisja proponuje 25 zmian w przepisach WPR. Najgłośniejszą z nich jest podniesienie limitu płatności ryczałtowej dla małych gospodarstw do 2500 euro. Grupa ta zostanie również zwolniona z wymogów warunkowości, zachowując jednak możliwość korzystania z programów ekologicznych. Wsparcie inwestycyjne ma być łatwiej dostępne dzięki nowemu modelowi uproszczonych płatności, obejmującemu inwestycje do 50 tys. euro, a także doprecyzowaniu zasad finansowania dostosowań do wymogów prawnych.
Tabela 2. Kluczowe zmiany w pakiecie uproszczeń WPR
| Obszar | Zakres zmiany |
| Małe gospodarstwa | podniesienie limitu do 2500 euro oraz zwolnienie z warunkowości |
| Inwestycje | uproszczone wsparcie do 50 tys. euro |
| Gospodarstwa ekologiczne | pełne uznanie spełnienia równoważnych wymogów |
| Kontrole | jedna kontrola na miejscu rocznie |
| Kryzysy | szybkie uruchamianie płatności kryzysowych |
| Zarządzanie planami WPR | większa elastyczność państw członkowskich |
Cyfryzacja i jedna kontrola zamiast wielu
Istotnym elementem zmian jest przeniesienie większej części procedur do kanałów cyfrowych. Komisja promuje zasadę jednorazowego przekazywania danych oraz ideę jednego okienka w raportowaniu. W praktyce rolnik ma podawać informacje tylko raz, a systemy administracyjne samodzielnie przetworzą je na potrzeby pozostałych instytucji. W gospodarstwach szczególnie zauważalne będzie również odejście od wielokrotnych kontroli. Zgodnie z nowymi ustaleniami ma obowiązywać zasada jednej wizyty kontrolnej rocznie, co odciąży zarówno producentów, jak i służby administracyjne.
Wzmocnienie odporności sektora i większa samodzielność państw
Zmiany obejmują też możliwość szybszego uruchamiania płatności kryzysowych dla gospodarstw dotkniętych katastrofami naturalnymi lub chorobami zwierząt. W obszarze planów strategicznych WPR państwa członkowskie zyskają znacznie większą swobodę w ich modyfikowaniu. Zgoda Komisji będzie wymagana jedynie wtedy, gdy zmiany będą mieć charakter strategiczny, co umożliwi reagowanie na sytuacje lokalne bez konieczności wielomiesięcznych procedur.
Dowód na słuchanie rolników
Jak podkreślają instytucje unijne, impuls do reformy wynikał z sygnałów zgłaszanych bezpośrednio przez środowiska rolnicze. Komisja, jak stwierdzono w komunikacie, „uważnie wysłuchała obaw wyrażonych przez rolników i podjęła szybkie i konkretne działania”. Jest to już trzecia z sześciu zapowiedzianych zbiorczych inicjatyw uproszczeniowych i pierwsza, dla której osiągnięto pełne porozumienie. Wcześniejsze działania z 2024 roku zmniejszyły koszty administracyjne o ponad 8,6 mld euro.
Zmiany oparte na danych
Reforma jest częścią szerszej wizji rolnictwa i żywności na lata 2023–2027. Dokument ten zakłada dostosowanie wymogów gospodarstw do praktyk rolniczych stosowanych w różnych regionach, usprawnienie wsparcia dla gospodarstw małych i średnich, wzmocnienie konkurencyjności sektora oraz zwiększenie elastyczności państw członkowskich. Jeżeli współprawodawcy formalnie potwierdzą porozumienie przed końcem roku, pierwsze uproszczenia mają wejść w życie już w 2026 roku.
Tabela 3. Główne cele pakietu na 2025 rok
| Cel | Opis |
| Uproszczenie wdrażania WPR | mniejsza biurokracja, jaśniejsze reguły |
| Zwiększenie konkurencyjności | lepszy dostęp do finansowania i inwestycji |
| Wzmocnienie odporności | skuteczniejsze narzędzia kryzysowe |
Opracowano przez IBIMS Green na podstawie informacji z Komisji Europejskiej.