Jak informuje Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (WOAH) pomór małych przeżuwaczy (ang. Peste des petits ruminants – PPR) to jedna z najbardziej wyniszczających chorób zakaźnych zwierząt gospodarskich, powodująca olbrzymie straty ekonomiczne i społeczne. Choroba, po raz pierwszy zidentyfikowana w 1942 roku, dotyka owce, kozy oraz niektóre gatunki dzikich przeżuwaczy, a jej współczynnik zachorowalności i śmiertelności może sięgać nawet 100% w populacjach nieodpornych.
Według szacunków, straty ekonomiczne związane z PPR sięgają 2,1 miliarda dolarów rocznie. Choroba występuje już w ponad 70 krajach Afryki, Azji, Bliskiego Wschodu i Europy Wschodniej, gdzie stała się endemiczna i poważnie zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu oraz źródłom utrzymania ponad 330 milionów ludzi – głównie drobnych rolników i pasterzy utrzymujących owce i kozy.
Od sukcesu eradykacji księgosuszu do globalnej walki z PPR
Po historycznym sukcesie, jakim było całkowite wyeliminowanie księgosuszu (rinderpest) w 2011 roku, społeczność weterynaryjna uznała PPR zza kolejny priorytet w globalnej walce z chorobami zwierząt – obok wścieklizny przenoszonej przez psy. W 2015 roku FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa) oraz WOAH (Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt) uruchomiły Globalną Strategię Kontroli i Eradykacji PPR (PPR GCES), wyznaczając ambitny cel: całkowite zwalczenie choroby do 2030 roku.
W ciągu ostatniej dekady odnotowano istotne postępy – m.in. dzięki projektom takim jak PRAPS (Sahel Regional Project Supporting Pastoralism), licznym inicjatywom finansowanym przez Unię Europejską i Amerykańską Agencję ds. Redukcji Zagrożeń Obronnych (DTRA), a także dzięki Panafrykańskiemu Programowi na rzecz Eradykacji PPR i Kontroli Innych Chorób Małych Przeżuwaczy.
Mimo to choroba wciąż stanowi poważne wyzwanie. PPR rozprzestrzenia się na nowe obszary, a w regionach endemicznych nadal pojawiają się ogniska – zwłaszcza tam, gdzie rolnicy mają ograniczony dostęp do opieki weterynaryjnej.
Walka z chorobą wymaga współpracy i inwestycji
Owce i kozy stanowią podstawowe źródło utrzymania dla milionów ludzi w najuboższych regionach świata. Dla wielu rodzin, zwłaszcza kobiet i młodzieży, które często są wykluczone z procesów decyzyjnych, małe przeżuwacze są jedynym majątkiem i zabezpieczeniem bytu.
Zwalczenie PPR nie tylko ochroni ich przed utratą dochodów, ale również otworzy nowe możliwości handlowe i eksportowe, wspierając rozwój gospodarczy oraz stabilność regionów.
Od momentu uruchomienia strategii PPR GCES udowodniono, że wybuchy choroby można skutecznie kontrolować oraz budować odporność stad poprzez:
- tworzenie krajowych funduszy na zapobieganie chorobom zakaźnym,
- wzmacnianie legislacji i polityk krajowych w zakresie zdrowia zwierząt,
- inwestycje w produkcję szczepionek i diagnostykę,
- szkolenia i kampanie informacyjne dotyczące prewencji i kontroli PPR.
Aby osiągnąć globalną eradykację, niezbędne są długofalowe inwestycje, spójna strategia i wzmocnienie służb weterynaryjnych. FAO i WOAH apelują do państw członkowskich o utrzymanie zaangażowania i traktowanie działań na rzecz zwalczania PPR jako globalnego dobra publicznego, wymagającego zarówno woli politycznej, jak i odpowiednich środków finansowych. Tylko poprzez globalną współpracę, konsekwentne finansowanie i wzmocnienie systemów weterynaryjnych możemy skutecznie chronić zdrowie zwierząt, zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe i utrzymać źródła utrzymania milionów ludzi na świecie.
Opracowane przez IBIMS Green na podstawie informacji z Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (WOAH).