Najnowsze badania prowadzone na 24 austriackich fermach trzody chlewnej potwierdzają istotną rolę much domowych i stajennych w transmisji metycylinoopornego Staphylococcus aureus (LA-MRSA – Gronkowiec złocisty oporny na metycylinę związany ze zwierzętami gospodarskimi). Wyniki wskazują na powszechne skażenie środowiska fermowego oraz wysoką oporność wielolekową izolowanych szczepów, podkreślając znaczenie bioasekuracji i kontroli populacji much w produkcji trzody chlewnej.
Staphylococcus aureus jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych mikroorganizmów w środowisku produkcji zwierzęcej i zazwyczaj występuje jako komensal na skórze oraz błonach śluzowych ludzi i zwierząt. W określonych warunkach może jednak wykazywać właściwości chorobotwórcze, a jego szczepy oporne – zwłaszcza metycylinooporny MRSA – stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego i weterynaryjnego.
Znaczenie dla zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa produkcji
W środowisku intensywnej produkcji trzody chlewnej Staphylococcus aureus (MRSA), szczególnie pochodzenia zwierzęcego (LA-MRSA) kompleksu klonalnego CC398, stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt. Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Medycyny Weterynaryjnej w Wiedniu jednoznacznie wykazało, że muchy domowe (Musca domestica) i muchy stajenne (Stomoxys calcitrans) są nosicielami MRSA, stanowiąc potencjalny wektor transmisji pomiędzy zwierzętami i elementami środowiska fermowego.
Analiza obejmowała 240 próbek pobranych z 24 ferm produkujących metycylinooporny prosięta w trzech regionach Austrii (Dolna Austria, Górna Austria i Styria), odpowiadających za 94% krajowej populacji trzody. Materiał pobierano z owadów, powierzchni fermowych i obuwia pracowników.
Wyniki: wysoka częstość występowania MRSA i rozległa oporność wielolekowa
MRSA stwierdzono w 41,7% ferm (10 z 24), co potwierdza szerokie rozpowszechnienie szczepów CC398 w intensywnej produkcji trzody. Łącznie wyizolowano 47 szczepów MRSA, co stanowi 19,6% wszystkich próbek.
Tabela 1. Procent próbek dodatnich dla MRSA według rodzaju materiału badanego
| Rodzaj próbki | Udział próbek dodatnich | Udział w całkowitej liczbie izolatów |
| Muchy domowe (HF) | 26% | 53,2% |
| Muchy stajenne (SF) | 9,4% | 19,1% |
| Skarpety na buty (BSS) | 33,3% | 17% |
| Ściereczki do kurzu (DWS) | 10,6% | 10,6% |
Dominacja próbek dodatnich wśród much domowych w stosunku do much stajennych, wskazuje na ich szczególnie silną rolę jako mechanicznego wektora w obrębie ferm. Muchy domowe również wykazywały wysoki poziom kolonizacji (53,2% wszystkich dodatnich izolatów), co czyni je kluczowym wektorem w biologicznym ferm.
Muchy i środowisko jako zintegrowany rezerwuar i wektor MRSA
Środowisko fermowe stanowi istotny rezerwuar MRSA, co potwierdzają wyniki próbek środowiskowych: skarpety na buty (BSS) oraz wymazy z powierzchni (DWS) były dodatnie odpowiednio w 8 z 11 oraz 5 z 11 gospodarstw, w których wykryto patogen, co świadczy o szerokim rozproszeniu bakterii w kurzu oborowym i wysokim potencjale transmisji pośredniej. Uzyskane dane potwierdzają, że muchy nabywają MRSA z wielu źródeł – zarówno z powierzchni środowiskowych, jak i z materiału organicznego – pełniąc rolę istotnego elementu wektoralnego w utrzymywaniu się i szerzeniu bakterii w obrębie ferm.
Znaczenie dla zarządzania zdrowiem stad: konieczność wzmocnienia bioasekuracji
Wyniki jednoznacznie wskazują, że kontrola populacji much musi zostać włączona do standardów bioasekuracyjnych. Kluczowe elementy to:
- likwidacja miejsc rozrodu owadów (kanały gnojowe, resztki paszy, wilgotne podłoże),
- szybkie usuwanie padłych owadów z dostępności zwierząt,
- stosowanie oprysków i środków owadobójczych po każdym cyklu produkcyjnym,
- wzmocnienie higieny: odzież ochronna, maski, dekontaminacja powierzchni,
- monitoring populacji much, szczególnie Stomoxys calcitrans, mogących powodować rany predysponujące do zakażeń.
Wnioski
Badanie potwierdza, że muchy stanowią istotny element transmisji LA-MRSA na fermach trzody. Ich rola nie ogranicza się do wektora pasywnego, lecz jest powiązana ze strukturalnym skażeniem środowiska oraz klonalnym rozprzestrzenianiem szczepów CC398.
Z perspektywy koncepcji One Health, kontrola populacji much i redukcja skażenia środowiska stanowią kluczowy etap w ograniczaniu oporności przeciwdrobnoustrojowej. Integracja działań zoohigienicznych, racjonalnej antybiotykoterapii i zarządzania środowiskiem fermowym jest niezbędna zarówno dla dobrostanu zwierząt, jak i bezpieczeństwa pracowników oraz konsumentów.
Opracowano przez IBIMS Green na podstawie badania z Uniwersytet Medycyny Weterynaryjnej w Wiedniu.